Աուտիզմի դաշտում վերջին ժամանակների մեծ նորույթներից մեկը այն է, որ հիմա գիտնականներն օգտագործում են արհեստական բանականություն (AI) և աչքերի շարժումների հետևելու տեխնոլոգիա՝ աուտիզմը շատ վաղ փուլում, երբ դեռ չի երևում որևէ հստակ նշան, հայտնաբերելու համար:
Ինչպես է աշխատում այս նոր մեթոդը
Մեքենայական ուսուցման նոր համակարգերի միջոցով՝ օգտագործելով մի հատուկ տեսակի համակարգ, որը կոչվում է ”Vision Transformer”, ավելի լավ են կարողանում հասկանալ, թե երեխաների աչքերը ինչպես են շարժվում՝ ինչի վրա են նրանք նայում, ինչպես են կենտրոնանում տեսածի վրա: Այս տվյալներն օգնում են հասկանալու, թե արդյոք երեխան կարող է ունենալ աուտիզմ:
Այս մեթոդը թույլ է տալիս աուտիզմը հայտնաբերել մինչև որ երեխայի վարքը սկսի ցույց տալ ակնհայտ դժվարություններ: Այն շատ հուսալի է՝ մոտ 96% ճշգրտությամբ:
Ինչ սարքեր են օգտագործվում
”Eye-tracking” սարքեր — հատուկ տեսախցիկներ կամ սենսորներ, որոնք հետևում են երեխայի աչքերի շարժումներին՝ նայում են, թե ինչպես է հայացքը շարժվում, ինչի վրա է կենտրոնանում։ Այս սարքերն այսօր շատ փոքր են ու թեթև, անգամ կարող են տեղադրվել պլանշետների կամ նոթբուքերի վրա:
Տեսախցիկներ և համակարգիչներ — տեսանյութերի հավաքագրման և վերլուծության համար։ Տվյալները ուղարկվում են արհեստական բանականության համակարգին՝ ուսումնասիրելու համար:
Հատուկ ծրագրային ապահովում՝ Vision Transformer մոդելի հիմքով, որը վերլուծում է հավաքված տվյալները և որոշում է՝ արդյոք երեխան աուտիզմի նշաններ ունի:
Ինչպես կարող են օգտվել ընտանիքներն ու մասնագետները
Մասնագետները ( մանկաբույժներ, հոգեբաններ, թերապևտներ ) կարող են այս տեխնոլոգիան ինտեգրել իրենց առօրյա աշխատանքում՝ օգնելու երեխային ավելի վաղ հայտնաբերել և ճիշտ ժամանակին միջամտել:
Ընտանիքները կարող են իրենց երեխային անմիջապես ներկայացնել այս զննությանը՝ հատկապես եթե ընտանիքում կա մտավախություն աուտիզմի առկայության վերաբերյալ։ Տեխնոլոգիան արագ և անվտանգ է, չի պահանջում ցավ կամ անհանգստություն։
Դպրոցներ և զարգացման կենտրոններ կարող են կիրառել այս մեթոդը՝ ժամանակին օգնելու երեխաներին, ովքեր կարիք ունեն հավելյալ աջակցության:
Ինչ սպասել ապագայում
Այս նոր մեթոդի շնորհիվ բժիշկներն ու մասնագետները կարող են ավելի արագ հասկանալ, թե ինչպիսի օգնություն է հարկավոր երեխային՝ օգնելով նրան ավելի լավ զարգանալ և սովորել:
Աղբյուրը`
IEEE Transactions on Neural Systems and Rehabilitation Engineering, 2025
