🌐 Ի՞նչ է աուտիզմը՝ առանց բարդ բառերի
Աուտիզմը նյարդաբանական տարբերություն է։ Դա հիվանդություն չէ, որը պետք է «բուժել», այլ աշխարհը ընկալելու յուրահատուկ ձև։ Աուտիզմով անձը կարող է դժվարանալ սոցիալական շփման մեջ, սովորականից տարբեր ձևով արձագանքել միջավայրին կամ ունենալ խորը հետաքրքրություններ որևէ թեմայի նկատմամբ։
ԱՍԽ՝ այսինքն՝ Աուտիզմի Սպեկտրի Խանգարում։ Բառացիորեն «սպեկտր» նշանակում է, որ աուտիզմը միատարր չէ՝ այն կարող է շատ տարբեր ձևերով արտահայտվել։ Յուրաքանչյուր աուտիստիկ անձ յուրահատուկ է։
________________________________________
🧬 Նոր գիտություն, նոր պատկերացում
2024-ին մի շարք գիտական ուսումնասիրություններ հաստատեցին, որ աուտիզմը ուղեղի զարգացման ընդամենը մի այլ տարբերակ է։ Որոշ հետազոտություններ ցույց են տալիս՝ աուտիզմով անձանց ուղեղները այլ կերպ են կապակցում ինֆորմացիան։ Այդ տարբերությունը ոչ միշտ է «խանգարում». երբեմն այն ուժ է՝ ստեղծագործության, վերլուծության ու խորաթափանցության տեսանկյունից։
Իսկ գենետիկան մեզ մոտեցնում է այն պատկերին, որ աուտիզմը մեծամասամբ բնածին է, ոչ թե ձեռք բերված։
________________________________________
🌍 Աուտիզմը՝ որպես նեյրաբազմազանություն
Վերջերս ավելի շատ ենք խոսում նեյրոբազմազանության (neurodiversity) մասին։ Այս գաղափարը ասում է, որ մարդիկ ունեն տարբեր ուղեղներ, և դա միանգամայն նորմալ է։ Ու ինչու չէ՝ նաև արժեքավոր։
Մարդիկ, ովքեր ունեն աուտիզմ, հաճախ ունեն տպավորիչ հիշողություն, խորաթափանցություն կամ ստեղծարար մոտեցում խնդիրներին։ Ու այս ամենը հենց այդ տարբերության արդյունքն է։
________________________________________
👩🏫 Ինչպե՞ս է աշխարհը արձագանքում
Մի շարք ընկերություններ՝ Microsoft, SAP և ուրիշներ, արդեն ստեղծել են հատուկ ծրագրեր՝ աուտիզմով անձանց աշխատանքի ներգրավելու համար։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև նրանք տեսել են՝ տարբեր մտածողությունը բերում է նորարարություն։
Դպրոցներն ու համալսարաններն էլ սկսում են ավելի ներառական դառնալ՝ տրամադրելով հարմարեցված ուսումնական պայմաններ, անհատական մոտեցում, աջակցություն։
________________________________________
🇦🇲 Իսկ ի՞նչ վիճակ է Հայաստանում
Հայաստանում վերջին տարիներին մեծացել է աուտիզմի վերաբերյալ իրազեկվածությունը։ Գործում են մի քանի կենտրոններ՝ ինչպես օրինակ՝ «Աուտիզմի ազգային կենտրոնը»։ Դպրոցներում ներառական կրթությունը դեռ նոր է սկսում զարգանալ, բայց առաջընթաց կա։
Այնուամենայնիվ, շատ բան դեռ պետք է արվի՝ սկսած մասնագետների պատրաստումից մինչև հասարակության վերաբերմունքի փոփոխություն։
________________________________________
🤝
Ի վերջո աուտիզմը կյանքի մի ձև է, մի տեսանկյուն, մի գույն՝ մեր մարդկային մեծ ու բազմազան պատկերում։
Եկեք սովորենք տեսնել այս տարբերությունը որպես արժեք։ Եկեք լսենք, հասկանանք ու ընդունենք միմյանց։ Որովհետև ի վերջո՝ մեր բոլորի մեջ էլ ինչ-որ չափով յուրահատուկություն կա։
