Ներկերով խաղեր
«Գունավոր ջուր»
Անհրաժեշտ նյութեր. ջրակայուն ներկեր, վրձիններ, 5 թափանցիկ
պլաստիկ բաժակներ /բաժակների շատ լինելը ցանկալի է/:
Ընթացքը. բաժակները շարքով դասավորել սեղանին և լցնել ջրով,
ապա նրանց մեջ ավելացնել տարբեր գույնի ներկեր: Սովորաբար երեխան հետևում է, թե ինչպես է գույնն աստիճանաբար լուծվում ջրի մեջ:
Գույնն արագ լուծելու համար կարելի է վրձնով անմիջապես խառնել ջուրը: Երեխան իր տարբեր գործողություններով կհուշի, թե որ ձևն է ցանկալի իր համար: Այս խաղում երեխան շատ արագ կարող է դրսևորել խաղին մասնակից լինելու ցանկություն: Երբեմն երեխան սկսում է գույներ պատվիրել և փորձում է ինքնուրույն աշխատել:
Կարևոր է կազմակերպել երեխայի ակտիվ մասնակցությունը խաղին և խաղի միջոցով զարգացնել կենցաղային հմտություններ: Հաճախ, երբ երեխային դուր է գալիս խաղը, նա հեշտությամբ է պահպանում խաղի կանոնները: Ցանկալի է հասնել նրան, որպեսզի երեխան
ինքնուրույն բացի ծորակը, ջուր լցնի շշերի կամ բաժակի մեջ: Ջուր թափելու դեպքում ինքնուրույն մաքրի հատակը:
Երեխային տրվող հրամանները պետք է լինեն հստակ, կոնկրետ մեկնաբանություններով՝ վերբալիզացնելով երեխայի յուրաքանչյուր հույզն ու վարքը.
«Բացում ենք ծորակը, որտեղ է շիշը, ահա այն, հիմա վերցնենք, լցնենք ջուրը, որքան ծանրացավ շիշը, բաժանենք ջուրը բաժակների մեջ…» և այլն:
Կարելի է գույները խառնել մեկ կամ տարբեր բաժակների մեջ:
Միևնույն խաղի հանդեպ հետաքրքրությունը նվազելու կամ մարելու դեպքում կարելի է խաղը վերածել «Տիկնիկների ճաշ» խաղի. «Սեղան գցել, դնել բաժակները, դասավորել տիկնիկներ, հյուրասիրել տարբեր հյութերով….»:
Կիրառելով պլաստիկ բաժակների տարբեր չափեր` կարելի է երեխային ծանոթացնել չափի զգացողության հետ, հաշվել բաժակների քանակը, հյութերի քանակը և այլն:
Խաղ ջրով
Ջրերով խաղալը, ջրերի մեջ մտնելը երեխայի համար սիրելի զբաղմունք է: Հատկապես, որ այն միշտ ունի թերապևտիկ ազդեցություն: Կիրառելի են խաղի հետևյալ ձևերը:
Երեխային առավել հարմար ուղղորդելու կամ դեպի ծորակ տանելու համար կարելի է լվացարանի մոտ աթոռ դնել, նախապես պատրաստել պլաստիկ շշերը, լցնել դրանք ջրով կամ օճառապղպջակով:
Կարևոր է խաղն ուղեկցել որոշակի մեկնաբանություններով՝ ուղղված և՛ երեխային, և՛ գործողություններին:
Կարող ենք ստեղծել փոքրիկ լողավազան, ապա՝ լճակ, որտեղ լողում են բադիկները, ձկները, ապա ծով` ուր նավեր են լողում:
«Լողացնենք տիկնիկներին» խաղի ժամանակ կարելի է կիրառել համապատասխան պարագաներ՝ միաժամանակ ծանոթացնելով երեխային դրանց կիրառելիության հետ /օճառ, սպունգ, սրբիչ և այլն /:
«Օճառապղպջակներով խաղ»-ը հիմնականում սիրելի է բոլոր երեխաների համար, և նրանք կարող են երկար զբաղվել այդ խաղով, թեև հիմնականում հրաժարվում են ինքնուրույն այն փորձել: Ցանկալի
է նախապես երեխային ծանոթացնել խաղին, սովորեցնել նախ շնչել, արտաշնչել՝ հետևելով անվտանգության կանոններին, որպեսզի երեխան փչի, բայց՝ հեղուկը կուլ չտա: Հատկապես ձողիկով հյութ խմելը նրանք կարող են նույնացնել պղպջակ փչելու հետ:
«Փրփուրե ամրոց» խաղում թասի մեջ ջուր լցնել, ավելացնել օճառ և խառնել: Վերցնել լայն խողովակ, իջեցնել ջրի մեջ և սկսել փչել: Առաջարկել երեխային միասին կրկնել, ապա՝ ինքնուրույն կատարել նույն գործողությունը:
«Խաղ մոմերով» խաղում պատրաստել մոմերի հավաքածու: Կարելի է վերցնել ծննդյան մոմեր և երեխայի ներկայությամբ վառել դրանք. «Տես, ինչ գեղեցիկ են վառվում մոմերը, ապա` փչել մոմերը…»:
Նպատակահարմար է, որ բոլոր խաղերը երեխան կրկնի տանը` մայրիկի հետ խաղալով:
Օրինակ՝ անջատել լույսերը և մոմի լույսով շրջել սենյակներով՝ լուսավորելով ճանապարհը:
Խաղի միջոցով երեխան ծանոթանում է մոմի լույսի իմաստի հետ:

Աղբյուրը՝ hmk. am

Շատ ծնողներ խուսափում են խոսել իրենց երեխայի հաշմանդամության մասին, մտածելով, թե այդ կերպ կկարողանան խուսափել իրականությունից: Լռությունը, սակայն, չի կարող փոխել իրականությունը, ուստի պետք է խոսել: Երեխայի հաշմանդամության մասին լռելով, նրան հասարակությունից թաքցնելով` որևէ լավ արդյունքի չեք հասնի: Պետք է խոսել, քանի որ դա մարդկանց կօգնի ճիշտ հասկանալու և ընդունելու ձեր երեխային: Սակայն ինչպե՞ս խոսել, ո՞ւմ հետ, որքա՞ն ինֆորմացիա տալ….

Ինչո՞ւ խոսել երեխայի հաշմանդամության մասին
Երեխան ձեր կյանքի մի մասն է, ու ձեզ շրջապատող մարդիկ պետք է իմանան, թե որն է խնդիրը: Որքան շատ տեղեկացված լինեն ձեր և երեխայի մասին, այնքան հեշտ կլինի աջակցել ձեզ: Ընկերների ու հարազատների հետ խոսելը կօգնի լիարժեք զգալու և ընդունելու իրականությունը:

Զուգընկերոջ հետ զրույցները կօգնեն հաղթահարելու վախը, անօգնականության զգացումն ու կնպաստեն հարաբերությունների պահպանմանը: Եթե ընտանիքում ուրիշ երեխաներ կան, լսեք նրանց, նրանց հետ ևս խոսեք ձեր հաշմանդամություն ունեցող երեխայի մասին: Նրանք ընտանիքի անդամ են, բացի այդ, երեխա են ու աջակցության կարիք ունեն:

Մարդկանց հետ խոսելը կարող է դժվար լինել
Որևէ մեկը չի ասում, թե երեխայի հաշմանդամության մասին խոսելը հեշտ է: Բարդ է, և դա նորմալ է: Պատճառները կարող են տարբեր լինել:

Դուք դեռևս խնդիրն ընկալելու, դրան համակերպվելու փուլում եք:
Դեռ պատրաստ չեք խոսելու: Գուցե ցանկանում եք նախ ինքներդ հասկանալ, ընդունել ու համակերպվել իրականության հետ:
Ցանկանում եք դրական տրամադրվել, բայց բարդ է դրան հասնել:
Վախենում եք ձեր զգացմունքներից:
Չեք ցանկանում մարդկանց տեղեկացնել երեխայի խնդրի մասին, որպեսզի խուսափեք հնարավոր հարցերից:
Անհանգստանում եք, թե մարդիկ ինչպես կարձագանքեն:
Ձեզ թվում է, թե հարկ եղածից ավելին կասեք:
Կարող է թվալ, թե երեխան վատ վերաբերմունքի կարժանանա, եթե մարդիկ իմանան նրա հաշմանդամության մասին:
Գուցե խուսափում եք հնարավոր խղճահարությունից:
Հնարավոր է` փորձեք պաշտպանել երեխային` իր մասին նրան տրվելիք հնարավոր հարցերից:
Թեև ընտանիքում չեն բարձրաձայնում, բայց ամաչում են հաշմանդամություն ունեցող երեխայի առկայությունից և այլն:
Երբ խոսել, ում հետ և ինչ ասել
Երբ

Նորմալ է, եթե ձեզ ժամանակ է հարկավոր փաստն ընդունելու համար: Պարտադիր չէ, որ մարդիկ անմիջապես տեղեկանան: Անգամ այն դեպքում, երբ արդեն սկսել եք խոսել, կարող եք կանգ առնել: Նորմալ է, եթե ասեք, որ նախընտրում եք ավելի ուշ վերադառնալ թեմային: Որևէ մեկը ձեզ դատելու իրավունք չունի:

Ում հետ

Վաղ թե ուշ պետք է խոսեք: Երեխայի մանկապարտեզի կամ դպրոցի մասնագետները պետք է տեղյակ լինեն, թե ինչ մոտեցում է անհրաժեշտ: Ընտանիքի անդամներն ու ընկերներն էլ, հավանաբար, օգնելու, աջակցելու ցանկություն կունենան ու պետք է տեղյակ լինեն, թե ինչպես:

Երբ խոսքը կողմնակի մարդկանց մասին է, ինքներդ պետք է որոշեք, թե ում և հատկապես ինչ ասեք:

Ինչ ասել

Դուք պարտավոր չեք երեխայի հաշմանդամության բոլոր մանրամասները բոլորին պատմել: Այնքան ինֆորմացիա տվեք, որքան հարկ եք համարում: Օրինակ` այն մարդկանց, ում հազվադեպ եք հանդիպում, քաղաքավարության համար կարող եք միայն հիմնական տեղեկություններ տալ:

Կարող եք նախապես որոշել, թե ում ինչ եք պատմելու: Կարող եք խորհրդակցել մտերիմների հետ: Այդպես կարող եք ձեր կողակցի կամ ընտանիքի մյուս անդամների հետ կիսել երեխայի հաշմանդամության մասին մարդկանց տեղեկացնելու պատասխանատվությունը:

Ուշադիր եղեք, քանի որ ձեր տված ինֆորմացիան է, որ հիմք է ծառայելու մարդկանց` երեխայի նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքին: Առաջնահերթ երեխայի ուժեղ կողմերի, ընդունակությունների մասին խոսելով` շրջապատի մարդկանց էլ կստիպեք տարանջատել նրան իր ունեցած հաշմանդամությունից, դիտարկել որպես անհատ, նրա մեջ տեսնել մարդուն, ոչ թե հաշմանդամությունը:

Ինչպես խոսել այս կամ այն մարդու հետ

Դուք և ձեր զուգընկերը կարող եք տարբեր հայացքներ ունենալ երեխայի հաշմանդամության վերաբերյալ: Դա նորմալ է: Այդ տարբերությունն ընդունելը կնպաստի ձեր հարաբերությունների ամրությանը: Զգալով, որ ընկալվում ու ընդունվում են դիմացինի կողմից, մարդիկ ավելի ջանասիրաբար են աշխատում: Նրա տեսակետն ընդունելով` կկարողանաք խուսափել տարաձայնություններից ու ավելի մտերմանալ: Դա կօգնի հաղթահարելու սթրեսն ու համակերպվել այն փոփոխությունների հետ, որ հաշմանդամություն ունեցող երեխան կբերի ձեր առօրյա:

Ձեր զգացողությունների մասին խոսելով` կարող եք ավելի լավ հասկանալ միմյանց: Ինչ էլ լինի, խոսեք, քանի որ նա էլ հավասարապես ծնող է ու պետք է խնամի երեխային, տեղյակ լինի իրավիճակին:

Առանց մեկը մյուսին դատելու փորձեք աջակցել միմյանց: Ցույց տվեք, որ լսում եք ձեր զուգընկերոջը, որ հասկանում եք նրան, որ պատրաստ եք օգնելու:

Շատ կարդացեք, ավելի շատ ինֆորմացիա հավաքեք ձեր երեխայի հաշմանդամության, նրա կարիքների ու խնամքի մասին: Աշխատեք, որպեսզի խնդիրներից ձեր անձնական կյանքը չտուժի:

Ձեր մյուս երեխաների հետ խոսելիս հաշվի առեք նրանց տարիքը, սեռը, բնավորությունն ու ըստ այդմ համապատասխան մոտեցում ցուցաբերեք: Նրանք կարող են հարցեր ունենալ իրենց քրոջ/եղբոր հաշմանդամության, նրա հետ շփման վերաբերյալ: Կարևոր է, որ ընտանիքի բոլոր անդամները, այդ թվում նաև` երեխաները, շփվեն հաշմանդամություն ունեցող երեխայի հետ: Պատասխանեք երեխաների բոլոր հարցերին, բայց այնպես, որ մատչելի լինի: Մի խուսափեք խոսել առկա ու հնարավոր խնդիրների մասին: Նրանք պետք է պատրաստ լինեն հնարավոր զարգացումներին:

Ձեր երեխաներին լսելիս առանց քննադատելու կամ մեղադրելու ցույց տվեք, որ նրանց զգացողությունները, վախը կամ անհանգստությունը նորմալ են: Կարող եք ձեր զգացողություններով ևս կիսվել, քանի որ այդպես նրանք կհասկանան, որ միայնակ չեն, և որ ծնողներն աջակցում են:

Ձեր օրինակով ու նաև զրուցելիս երեխաներին սովորեցրեք, որ հաշմանդամություն ունեցող անձանց հետ ավելի համբերատար պետք է լինել, որովհետև այլ կերպ հարաբերությունները կարող են տուժել: Կարող եք, օրինակ` ասել, որ քրոջ/եղբոր հետ խաղալիս հարկավոր է ավելի համբերատար լինել, քանի որ որոշ գործողություններ նա ավելի դժվարությամբ է կատարում:

Հիշեք, որ դուք նման խնդիրներ ունեցող միակ ծնողը չեք, և, համացանցն օգտագործելով, կարդացեք այն ծնողների գրառումները, ովքեր արդեն իսկ շրջանցել են այն փուլը, որում հիմա դուք եք գտնվում:

Ձեր ընտանիքն ու ընկերները լավագույնս կարող են աջակից լինել: Երեխայի հաշմանդամության մասին տեղեկանալով` նրանք վերջինիս հետ ավելի լավ կկարողանան շփվել: Նրանց աջակցությունը կօգնի հաղթահարելու վախն ու անհանգստությունը, որ հնարավոր է ունենաք:

Նորմալ է, որ ձեր ընտանիքի անդամներն ու ընկերները հաշմանդամության մասին բավարար գիտելիքներ չունենան: Որևէ մեկը դրա համար մեղավոր չէ. խոսեք ու կիսվեք ձեր գիտելիքներով: Երեխայի խնդիրներից բացի խոսեք նաև նրա կարիքների մասին, որպեսզի նրա հետ շփվելիս մտերիմները բարդություն չունենան: Տեղեկացրեք, թե երեխան ինչով է սիրում զբաղվել, ինչ խաղեր է նախընտրում խաղալ, ինչ գրքեր, մուլտեր են նրան հետաքրքրում:

Իհարկե, կլինեն մարդիկ, ովքեր անկախ ձեր տրամադրած տեղեկություններից, չեն կարողանա համապատասխան վերաբերմունք ցուցաբերել: Հանգիստ թողեք այդ մարդկանց ու առաջ շարժվեք:

Հաշմանդամություն ունեցող այլ երեխաների ծնողների հետ շփումը շատ օգտակար կարող է լինել: Նրանց փորձին ծանոթանալով, նրանց ունեցած վերելքներն ու վայրէջքները, կողմնակի մարդկանց հետ շփման փորձը կարող են օգնել ձեզ ավելի հեշտ հաղթահարելու իրավիճակը:

Մանկապարտեզում կամ դպրոցում երեխայի հետ աշխատող մասնագետները պետք է ճշգրիտ ու ամբողջական ինֆորմացիա ունենան նրա մասին: Հնարավոր է` հարկ լինի պարբերաբար խոսել նրանց հետ, գուցե նաև ծանոթացնել երեխայի հետ զբաղվող այլ մասնագետների հետ, որպեսզի կրթական պրոցեսը հնարավորինս հարմարեցվի երեխայի կարիքներին:

Շատ կարևոր է խոսել նաև դպրոցի կամ մանկապարտեզի սաների հետ: Նրանք օրվա մի մասը ձեր երեխայի կողքին են ու պետք է իմանան, թե ինչպես շփվել: Բայց մի բանում կարող եք վստահ լինել. երեխաներն իրենց ներսում ներառման խնդիր չեն ունենում:

Աղբյուրը` parents.disabilityinfo . am

Երբեմն աուտիզմ ունեցող երեխաների դեպքում դաստիարակության գործընթացը և ծնողների մեթոդները տարբերվում են՝ ելնելով անձնային առանձնահատկություններից: Թեև յուրաքանչյուր երեխայի դեպքում կարևոր է անհատական մոտեցումը, աուտիզմ ունեցող երեխայի դեպքում թերևս ծնողները «չի կարելի»-ների ցուցակից կարող են որոշ բացառություններ անել:

1) Վազվզել միջանցքով
Տանը, դպրոցում, հիվանդանոցում ու ամենուր, որտեղ երկար միջանցքներ կան, հաճախ կարելի է տեսնել, թե ինչպես են ծնողները բարկանում երեխաների վրա: Ինչո՞ւ չի կարելի վազվզել միջանցքում. ո՞վ է սահմանել այդ կանոնը: Թույլ տվեք, որ աուտիզմ ունեցող ձեր փոքրիկը վայելի միջանցքի երկարությունը վազքով հաղթահարելու հաճույքը, նրան ժպտալու առիթ տվեք: Գաղտնիք չէ, որ այս փոքրիկների համար կարևոր է միջավայրը, և ուրեմն, եթե նա վազվզում է միջանցքում, ուրեմն իրեն հարմարավետ է զգում այդ տարածքում:

2) Չմփչմփացնել լողավազանում կամ լոգարանում
Չկա մի այնպիսի ծնող, ով չբարկանա, երբ երեխան լողալիս շուրջբոլորը ջուր է տարածում: Բայց չէ՞ որ դա այնքա՜ն զվարճալի է: Բոլոր երեխաներին հատուկ է այդպես լողալ: Իսկ ինչո՞ւ են մեծահասակները բարկանում: Էլ ինչի՞ համար է լողավազանը, ինչի՞ համար են սրբիչները: Մի՛ պահ դադարեք հետևել «չի կարելի»-ների ցուցակին և ուշադրություն դարձրեք, թե որքան հաճելի է երեխային խաղալ ջրում, ջուր ցողել նաև ձեզ վրա: Միացե՛ք նրա զվարճանքին, ու այդ դեպքում արգելելու պատճառ չի լինի:

3) Նախաճաշին ճաշ ուտել… կամ նախաճաշի փոխարեն ադի-բուդի…
Երեխաները հաճախ ախորժակի կորուստ են ունենում, դրա հետևանքով հյուծվում են: Աուտիզմ ունեցող երեխաների ծնողներին հատկապես ծանոթ է այս իրավիճակը: Քաղցած չմնալու և գոնե որոշ վիտամիններ ստանալու համար թույլատրեք, որ երեխան ուտի այն, ինչ ինքն է ցանկանում, ոչ թե ինչ պետք է: Այո՛, այդպես ամեն օր հնարավոր չէ, բայց լինում են դեպքեր, երբ ադի-բուդին ոչնչից լավ է: Մի՛ ստիպեք ուտել այն, ինչ չի ցանկանում: Ի դեպ, գաղտնիք չէ, որ տհաճությամբ ընդունած սնունդն օրգանիզմն ինչպես հարկն է չի էլ յուրացնում:

4) Կեղտոտվել, բայց շարունակել խաղալ
Խաղահրապարակ գնալիս անհնար է չհանդիպել ծնողների, ովքեր անընդհատ դիտողություն են անում երեխաներին ու պահանջում հագուստը չկեղտոտել: Ինչո՞ւ: Էլ ինչի՞ համար են խաղահրապարակները: Դրանք դրսում են կառուցված ու անհնար է հողերի, ավազների մեջ մաքուր մնալ: Աուտիզմ ունեցող երեխաների համար կարևոր է միջավայրի հարմարավետությունը: Եթե երեխան այնտեղ իրեն լավ է զգում, մի՛ արգելեք վայելել տաք, արևոտ օրն ու մի՛ ճնշեք նրան դիտողություններով: Կեղտոտ հագուստը կարելի է լվանալ, իսկ երեխային հիասթափեցնելը կարող է անդառնալի լինել:

5) Ուտել հեռուստացույց դիտելիս
Այո՛, լավագույն տարբերակը չէ: Մասնագետներն ասում են, որ ուտելիս չպետք է որևէ այլ բանով զբաղվել: Իսկ ի՞նչ անել, եթե այլ կերպ երեխան հրաժարվում է ուտելուց: Աուտիզմ ունեցող երեխաները քմահաճ են նաև այս հարցում, դրա համար էլ ավելի լավ է դեմ գնալ կանոններին ու թողնել, որ ուտի այնպես, ինչպես ինքն է ցանկանում: Իրականում կարևորը նրա կուշտ լինելն է:

6) Մի քանի կում սուրճը վնասակար չէ
Սուրճն իհարկե օգտակար չէ երեխաներին, բայց մի քանի կումը դժվար թե վնասակար կլինի: Եթե ձեր երեխան սիրում է մեծահասակների այդքան սիրելի ըմպելիքը, ապա թույլ տվեք, որ մի փոքր խմի: Սա ևս առիթ է նրան կողմնակի սնունդ տալու: Համաձայնեք՝ դատարկ սուրճն այնքան էլ համեղ չէ…

7) Չուտել սեղանի շուրջը
Իհարկե, կատարյալ է, եթե աուտիզմ ունեցող ձեր փոքրիկն ուտում է սեղանի շուրջը: Իսկ եթե ո՞չ… Միթե կանոնների պատճառով նրան պետք է զրկել սնվելուց: Իհարկե ո՛չ: Այո՛, նրան կարելի է ուտել որտեղ ցանկանա: Եվ դարձյալ՝ կարևորը սնվելն է:

8) Ցատկոտել ջրափոսում
Իսկ ի՞նչ վատ կամ վտանգավոր բան կա դրանում: Ու կրկին՝ աուտիզմ չունեցող բոլոր երեխաների ծնողների կողմից արգելված երևույթ: Աուտիզմ ունեցողների ծնողները կհասկանան… Չէ՞ որ նրանք հաճախ հենց իրենք են երեխաներին ցատկոտել սովորեցնում: Իսկ ավելի զվարճալի տարբերակ, քան անձրևաջրով լցված փոսերն են, չկա:

9) Չափից շատ կամ չափից բարձր խոսել
Աուտիզմ ունեցող երեխաները սովորաբար քիչ, հազվադեպ են խոսում կամ էլ առհասարակ խոսելու դժվարություն են ունենում: Այնպես որ, եթե ձեր փոքրիկը որոշել է խոսել, հարկ չկա ընդհատել նրան կամ հորդորել ցածր խոսել: Նա պետք է ոգևորված լինի ու զգա, որ կարևորում եք խոսելու նրա կարողությունը:

10) Ցատկոտել անկողնու վրա
Աուտիզմ ունեցող երեխաները, ի տարբերություն մյուսների, որոշ բաներ բավականին ուշ են սկսում անել: Դրանցից մեկը կարող է հասարակ թվացող ցատկելը լինել: Եթե ձեր փոքրիկը սովորել է կամ փորձում է սովորել անել դա ու անկողինն է ընտրել, մի՛ շտապեք արգելել նրան: Սա ժամանակավոր է, բոլոր երեխաները սիրելի զբաղմունք ունեն, որ տարիքի հետ դադարում են գոյություն ունենալ: Մի՞թե արժի կոտրել երեխային՝ հանուն ծնողական կանոնների: Կարևոր է, որ երեխան քաջալերվի ամեն մի նոր ձեռքբերման ժամանակ: Ցատկել սովորելն աուտիզմ ունեցող երեխայի համար ձեռքբերում է:

Հ.Գ. Կարող է թվալ, թե առանձնացված կետերը կխոչընդոտեն դաստիարակել երեխային, բայց այդ մասին մտածելուց առաջ արժե մի պահ մտածել, թե իրականում ի՞նչ վնաս կարող է հասցնել լոգարանից դուրս թափված ջուրը: Սրանք հասարակ բաներ են, որ աուտիզմ ունեցող երեխաներին երջանկացնում են:
https://parents.disabilityinfo . am/ կայքից