With the gracious support of the Ministry of Education, Science, Culture, and Sports of the Republic of Armenia, and under the patronage of Anna Akopyan, the esteemed spouse of the Prime Minister of RA, the “Side by Side” organization is excited to host the 4th International Inclusive Music Art Festival “Side by Side.”

This remarkable event will take place from
The sponsor of the festival is the company “Arleam”
December 1st-3rd, 2023. The festival’s valued partners include the Gafesjian Center for the Arts, the “Yerevan Children and Youth Creative Center,” and the esteemed National Autism Foundation.
This festival is dedicated to nurturing the creative talents of children and teenagers who have unique developmental qualities.

It aims to unite them on a shared platform centered around a beautiful idea. The festival’s rich program includes:

A heartwarming opening ceremony
An inspiring exhibition of paintings and handcrafted works
A special awards ceremony for the impactful “Ambrella” project
Enlightening seminars and enriching masterclasses for experts in the inclusive field
A captivating theatrical performance
A grand gala concert that promises to be a musical delight

The “Side by Side” festival, through the magic of art and the power of education, is dedicated to creating an environment of equal opportunities for everyone involved.

Russian translation

При поддержке Министерства образования, науки, культуры и спорта РА, и под патронатом Анны Акопян, супруги премьер-министра РА, организация “Бок о бок” с 1 по 3 декабря 2023 года проведет 4-й Международный фестиваль инклюзивного музыкального искусства “Бок о бок”.

Спонсором фестиваля является компания “Арлеам”
Партнерами являются центр искусств Гафесчян,
“Ереванский детско-юношеский творческий центр” и Национальный фонд “Аутизм”.
Фестиваль направлен на развитие творческих способностей детей и подростков с особенностями развития.

Он объединяет их на одной платформе вокруг общей идеи. В программе фестиваля:

Церемония открытия
Выставка живописи и рукоделия
Церемония награждения проекта “Амбрелла”
Семинары и мастер-классы для специалистов инклюзивной сферы
Театральное представление
Гала-концерт

Фестиваль “Бок о бок” через искусство и образование создает равные условия для всех.

Online exhibition and sale of paintings by Hovsepyan Edwin, a student of the center “My Way” dedicated to the International Children’s Day. All proceeds from the sale of the paintings will go directly to Edwin’s family. Thanks to your support, the young artist will be able to purchase canvases, paints and other materials to continue his favorite work. We thank everyone for their attention and participation in the charity event of the National Autism Foundation.

Ներկերով խաղեր
«Գունավոր ջուր»
Անհրաժեշտ նյութեր. ջրակայուն ներկեր, վրձիններ, 5 թափանցիկ
պլաստիկ բաժակներ /բաժակների շատ լինելը ցանկալի է/:
Ընթացքը. բաժակները շարքով դասավորել սեղանին և լցնել ջրով,
ապա նրանց մեջ ավելացնել տարբեր գույնի ներկեր: Սովորաբար երեխան հետևում է, թե ինչպես է գույնն աստիճանաբար լուծվում ջրի մեջ:
Գույնն արագ լուծելու համար կարելի է վրձնով անմիջապես խառնել ջուրը: Երեխան իր տարբեր գործողություններով կհուշի, թե որ ձևն է ցանկալի իր համար: Այս խաղում երեխան շատ արագ կարող է դրսևորել խաղին մասնակից լինելու ցանկություն: Երբեմն երեխան սկսում է գույներ պատվիրել և փորձում է ինքնուրույն աշխատել:
Կարևոր է կազմակերպել երեխայի ակտիվ մասնակցությունը խաղին և խաղի միջոցով զարգացնել կենցաղային հմտություններ: Հաճախ, երբ երեխային դուր է գալիս խաղը, նա հեշտությամբ է պահպանում խաղի կանոնները: Ցանկալի է հասնել նրան, որպեսզի երեխան
ինքնուրույն բացի ծորակը, ջուր լցնի շշերի կամ բաժակի մեջ: Ջուր թափելու դեպքում ինքնուրույն մաքրի հատակը:
Երեխային տրվող հրամանները պետք է լինեն հստակ, կոնկրետ մեկնաբանություններով՝ վերբալիզացնելով երեխայի յուրաքանչյուր հույզն ու վարքը.
«Բացում ենք ծորակը, որտեղ է շիշը, ահա այն, հիմա վերցնենք, լցնենք ջուրը, որքան ծանրացավ շիշը, բաժանենք ջուրը բաժակների մեջ…» և այլն:
Կարելի է գույները խառնել մեկ կամ տարբեր բաժակների մեջ:
Միևնույն խաղի հանդեպ հետաքրքրությունը նվազելու կամ մարելու դեպքում կարելի է խաղը վերածել «Տիկնիկների ճաշ» խաղի. «Սեղան գցել, դնել բաժակները, դասավորել տիկնիկներ, հյուրասիրել տարբեր հյութերով….»:
Կիրառելով պլաստիկ բաժակների տարբեր չափեր` կարելի է երեխային ծանոթացնել չափի զգացողության հետ, հաշվել բաժակների քանակը, հյութերի քանակը և այլն:
Խաղ ջրով
Ջրերով խաղալը, ջրերի մեջ մտնելը երեխայի համար սիրելի զբաղմունք է: Հատկապես, որ այն միշտ ունի թերապևտիկ ազդեցություն: Կիրառելի են խաղի հետևյալ ձևերը:
Երեխային առավել հարմար ուղղորդելու կամ դեպի ծորակ տանելու համար կարելի է լվացարանի մոտ աթոռ դնել, նախապես պատրաստել պլաստիկ շշերը, լցնել դրանք ջրով կամ օճառապղպջակով:
Կարևոր է խաղն ուղեկցել որոշակի մեկնաբանություններով՝ ուղղված և՛ երեխային, և՛ գործողություններին:
Կարող ենք ստեղծել փոքրիկ լողավազան, ապա՝ լճակ, որտեղ լողում են բադիկները, ձկները, ապա ծով` ուր նավեր են լողում:
«Լողացնենք տիկնիկներին» խաղի ժամանակ կարելի է կիրառել համապատասխան պարագաներ՝ միաժամանակ ծանոթացնելով երեխային դրանց կիրառելիության հետ /օճառ, սպունգ, սրբիչ և այլն /:
«Օճառապղպջակներով խաղ»-ը հիմնականում սիրելի է բոլոր երեխաների համար, և նրանք կարող են երկար զբաղվել այդ խաղով, թեև հիմնականում հրաժարվում են ինքնուրույն այն փորձել: Ցանկալի
է նախապես երեխային ծանոթացնել խաղին, սովորեցնել նախ շնչել, արտաշնչել՝ հետևելով անվտանգության կանոններին, որպեսզի երեխան փչի, բայց՝ հեղուկը կուլ չտա: Հատկապես ձողիկով հյութ խմելը նրանք կարող են նույնացնել պղպջակ փչելու հետ:
«Փրփուրե ամրոց» խաղում թասի մեջ ջուր լցնել, ավելացնել օճառ և խառնել: Վերցնել լայն խողովակ, իջեցնել ջրի մեջ և սկսել փչել: Առաջարկել երեխային միասին կրկնել, ապա՝ ինքնուրույն կատարել նույն գործողությունը:
«Խաղ մոմերով» խաղում պատրաստել մոմերի հավաքածու: Կարելի է վերցնել ծննդյան մոմեր և երեխայի ներկայությամբ վառել դրանք. «Տես, ինչ գեղեցիկ են վառվում մոմերը, ապա` փչել մոմերը…»:
Նպատակահարմար է, որ բոլոր խաղերը երեխան կրկնի տանը` մայրիկի հետ խաղալով:
Օրինակ՝ անջատել լույսերը և մոմի լույսով շրջել սենյակներով՝ լուսավորելով ճանապարհը:
Խաղի միջոցով երեխան ծանոթանում է մոմի լույսի իմաստի հետ:

Աղբյուրը՝ hmk. am

Շատ ծնողներ խուսափում են խոսել իրենց երեխայի հաշմանդամության մասին, մտածելով, թե այդ կերպ կկարողանան խուսափել իրականությունից: Լռությունը, սակայն, չի կարող փոխել իրականությունը, ուստի պետք է խոսել: Երեխայի հաշմանդամության մասին լռելով, նրան հասարակությունից թաքցնելով` որևէ լավ արդյունքի չեք հասնի: Պետք է խոսել, քանի որ դա մարդկանց կօգնի ճիշտ հասկանալու և ընդունելու ձեր երեխային: Սակայն ինչպե՞ս խոսել, ո՞ւմ հետ, որքա՞ն ինֆորմացիա տալ….

Ինչո՞ւ խոսել երեխայի հաշմանդամության մասին
Երեխան ձեր կյանքի մի մասն է, ու ձեզ շրջապատող մարդիկ պետք է իմանան, թե որն է խնդիրը: Որքան շատ տեղեկացված լինեն ձեր և երեխայի մասին, այնքան հեշտ կլինի աջակցել ձեզ: Ընկերների ու հարազատների հետ խոսելը կօգնի լիարժեք զգալու և ընդունելու իրականությունը:

Զուգընկերոջ հետ զրույցները կօգնեն հաղթահարելու վախը, անօգնականության զգացումն ու կնպաստեն հարաբերությունների պահպանմանը: Եթե ընտանիքում ուրիշ երեխաներ կան, լսեք նրանց, նրանց հետ ևս խոսեք ձեր հաշմանդամություն ունեցող երեխայի մասին: Նրանք ընտանիքի անդամ են, բացի այդ, երեխա են ու աջակցության կարիք ունեն:

Մարդկանց հետ խոսելը կարող է դժվար լինել
Որևէ մեկը չի ասում, թե երեխայի հաշմանդամության մասին խոսելը հեշտ է: Բարդ է, և դա նորմալ է: Պատճառները կարող են տարբեր լինել:

Դուք դեռևս խնդիրն ընկալելու, դրան համակերպվելու փուլում եք:
Դեռ պատրաստ չեք խոսելու: Գուցե ցանկանում եք նախ ինքներդ հասկանալ, ընդունել ու համակերպվել իրականության հետ:
Ցանկանում եք դրական տրամադրվել, բայց բարդ է դրան հասնել:
Վախենում եք ձեր զգացմունքներից:
Չեք ցանկանում մարդկանց տեղեկացնել երեխայի խնդրի մասին, որպեսզի խուսափեք հնարավոր հարցերից:
Անհանգստանում եք, թե մարդիկ ինչպես կարձագանքեն:
Ձեզ թվում է, թե հարկ եղածից ավելին կասեք:
Կարող է թվալ, թե երեխան վատ վերաբերմունքի կարժանանա, եթե մարդիկ իմանան նրա հաշմանդամության մասին:
Գուցե խուսափում եք հնարավոր խղճահարությունից:
Հնարավոր է` փորձեք պաշտպանել երեխային` իր մասին նրան տրվելիք հնարավոր հարցերից:
Թեև ընտանիքում չեն բարձրաձայնում, բայց ամաչում են հաշմանդամություն ունեցող երեխայի առկայությունից և այլն:
Երբ խոսել, ում հետ և ինչ ասել
Երբ

Նորմալ է, եթե ձեզ ժամանակ է հարկավոր փաստն ընդունելու համար: Պարտադիր չէ, որ մարդիկ անմիջապես տեղեկանան: Անգամ այն դեպքում, երբ արդեն սկսել եք խոսել, կարող եք կանգ առնել: Նորմալ է, եթե ասեք, որ նախընտրում եք ավելի ուշ վերադառնալ թեմային: Որևէ մեկը ձեզ դատելու իրավունք չունի:

Ում հետ

Վաղ թե ուշ պետք է խոսեք: Երեխայի մանկապարտեզի կամ դպրոցի մասնագետները պետք է տեղյակ լինեն, թե ինչ մոտեցում է անհրաժեշտ: Ընտանիքի անդամներն ու ընկերներն էլ, հավանաբար, օգնելու, աջակցելու ցանկություն կունենան ու պետք է տեղյակ լինեն, թե ինչպես:

Երբ խոսքը կողմնակի մարդկանց մասին է, ինքներդ պետք է որոշեք, թե ում և հատկապես ինչ ասեք:

Ինչ ասել

Դուք պարտավոր չեք երեխայի հաշմանդամության բոլոր մանրամասները բոլորին պատմել: Այնքան ինֆորմացիա տվեք, որքան հարկ եք համարում: Օրինակ` այն մարդկանց, ում հազվադեպ եք հանդիպում, քաղաքավարության համար կարող եք միայն հիմնական տեղեկություններ տալ:

Կարող եք նախապես որոշել, թե ում ինչ եք պատմելու: Կարող եք խորհրդակցել մտերիմների հետ: Այդպես կարող եք ձեր կողակցի կամ ընտանիքի մյուս անդամների հետ կիսել երեխայի հաշմանդամության մասին մարդկանց տեղեկացնելու պատասխանատվությունը:

Ուշադիր եղեք, քանի որ ձեր տված ինֆորմացիան է, որ հիմք է ծառայելու մարդկանց` երեխայի նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքին: Առաջնահերթ երեխայի ուժեղ կողմերի, ընդունակությունների մասին խոսելով` շրջապատի մարդկանց էլ կստիպեք տարանջատել նրան իր ունեցած հաշմանդամությունից, դիտարկել որպես անհատ, նրա մեջ տեսնել մարդուն, ոչ թե հաշմանդամությունը:

Ինչպես խոսել այս կամ այն մարդու հետ

Դուք և ձեր զուգընկերը կարող եք տարբեր հայացքներ ունենալ երեխայի հաշմանդամության վերաբերյալ: Դա նորմալ է: Այդ տարբերությունն ընդունելը կնպաստի ձեր հարաբերությունների ամրությանը: Զգալով, որ ընկալվում ու ընդունվում են դիմացինի կողմից, մարդիկ ավելի ջանասիրաբար են աշխատում: Նրա տեսակետն ընդունելով` կկարողանաք խուսափել տարաձայնություններից ու ավելի մտերմանալ: Դա կօգնի հաղթահարելու սթրեսն ու համակերպվել այն փոփոխությունների հետ, որ հաշմանդամություն ունեցող երեխան կբերի ձեր առօրյա:

Ձեր զգացողությունների մասին խոսելով` կարող եք ավելի լավ հասկանալ միմյանց: Ինչ էլ լինի, խոսեք, քանի որ նա էլ հավասարապես ծնող է ու պետք է խնամի երեխային, տեղյակ լինի իրավիճակին:

Առանց մեկը մյուսին դատելու փորձեք աջակցել միմյանց: Ցույց տվեք, որ լսում եք ձեր զուգընկերոջը, որ հասկանում եք նրան, որ պատրաստ եք օգնելու:

Շատ կարդացեք, ավելի շատ ինֆորմացիա հավաքեք ձեր երեխայի հաշմանդամության, նրա կարիքների ու խնամքի մասին: Աշխատեք, որպեսզի խնդիրներից ձեր անձնական կյանքը չտուժի:

Ձեր մյուս երեխաների հետ խոսելիս հաշվի առեք նրանց տարիքը, սեռը, բնավորությունն ու ըստ այդմ համապատասխան մոտեցում ցուցաբերեք: Նրանք կարող են հարցեր ունենալ իրենց քրոջ/եղբոր հաշմանդամության, նրա հետ շփման վերաբերյալ: Կարևոր է, որ ընտանիքի բոլոր անդամները, այդ թվում նաև` երեխաները, շփվեն հաշմանդամություն ունեցող երեխայի հետ: Պատասխանեք երեխաների բոլոր հարցերին, բայց այնպես, որ մատչելի լինի: Մի խուսափեք խոսել առկա ու հնարավոր խնդիրների մասին: Նրանք պետք է պատրաստ լինեն հնարավոր զարգացումներին:

Ձեր երեխաներին լսելիս առանց քննադատելու կամ մեղադրելու ցույց տվեք, որ նրանց զգացողությունները, վախը կամ անհանգստությունը նորմալ են: Կարող եք ձեր զգացողություններով ևս կիսվել, քանի որ այդպես նրանք կհասկանան, որ միայնակ չեն, և որ ծնողներն աջակցում են:

Ձեր օրինակով ու նաև զրուցելիս երեխաներին սովորեցրեք, որ հաշմանդամություն ունեցող անձանց հետ ավելի համբերատար պետք է լինել, որովհետև այլ կերպ հարաբերությունները կարող են տուժել: Կարող եք, օրինակ` ասել, որ քրոջ/եղբոր հետ խաղալիս հարկավոր է ավելի համբերատար լինել, քանի որ որոշ գործողություններ նա ավելի դժվարությամբ է կատարում:

Հիշեք, որ դուք նման խնդիրներ ունեցող միակ ծնողը չեք, և, համացանցն օգտագործելով, կարդացեք այն ծնողների գրառումները, ովքեր արդեն իսկ շրջանցել են այն փուլը, որում հիմա դուք եք գտնվում:

Ձեր ընտանիքն ու ընկերները լավագույնս կարող են աջակից լինել: Երեխայի հաշմանդամության մասին տեղեկանալով` նրանք վերջինիս հետ ավելի լավ կկարողանան շփվել: Նրանց աջակցությունը կօգնի հաղթահարելու վախն ու անհանգստությունը, որ հնարավոր է ունենաք:

Նորմալ է, որ ձեր ընտանիքի անդամներն ու ընկերները հաշմանդամության մասին բավարար գիտելիքներ չունենան: Որևէ մեկը դրա համար մեղավոր չէ. խոսեք ու կիսվեք ձեր գիտելիքներով: Երեխայի խնդիրներից բացի խոսեք նաև նրա կարիքների մասին, որպեսզի նրա հետ շփվելիս մտերիմները բարդություն չունենան: Տեղեկացրեք, թե երեխան ինչով է սիրում զբաղվել, ինչ խաղեր է նախընտրում խաղալ, ինչ գրքեր, մուլտեր են նրան հետաքրքրում:

Իհարկե, կլինեն մարդիկ, ովքեր անկախ ձեր տրամադրած տեղեկություններից, չեն կարողանա համապատասխան վերաբերմունք ցուցաբերել: Հանգիստ թողեք այդ մարդկանց ու առաջ շարժվեք:

Հաշմանդամություն ունեցող այլ երեխաների ծնողների հետ շփումը շատ օգտակար կարող է լինել: Նրանց փորձին ծանոթանալով, նրանց ունեցած վերելքներն ու վայրէջքները, կողմնակի մարդկանց հետ շփման փորձը կարող են օգնել ձեզ ավելի հեշտ հաղթահարելու իրավիճակը:

Մանկապարտեզում կամ դպրոցում երեխայի հետ աշխատող մասնագետները պետք է ճշգրիտ ու ամբողջական ինֆորմացիա ունենան նրա մասին: Հնարավոր է` հարկ լինի պարբերաբար խոսել նրանց հետ, գուցե նաև ծանոթացնել երեխայի հետ զբաղվող այլ մասնագետների հետ, որպեսզի կրթական պրոցեսը հնարավորինս հարմարեցվի երեխայի կարիքներին:

Շատ կարևոր է խոսել նաև դպրոցի կամ մանկապարտեզի սաների հետ: Նրանք օրվա մի մասը ձեր երեխայի կողքին են ու պետք է իմանան, թե ինչպես շփվել: Բայց մի բանում կարող եք վստահ լինել. երեխաներն իրենց ներսում ներառման խնդիր չեն ունենում:

Աղբյուրը` parents.disabilityinfo . am

Երբեմն աուտիզմ ունեցող երեխաների դեպքում դաստիարակության գործընթացը և ծնողների մեթոդները տարբերվում են՝ ելնելով անձնային առանձնահատկություններից: Թեև յուրաքանչյուր երեխայի դեպքում կարևոր է անհատական մոտեցումը, աուտիզմ ունեցող երեխայի դեպքում թերևս ծնողները «չի կարելի»-ների ցուցակից կարող են որոշ բացառություններ անել:

1) Վազվզել միջանցքով
Տանը, դպրոցում, հիվանդանոցում ու ամենուր, որտեղ երկար միջանցքներ կան, հաճախ կարելի է տեսնել, թե ինչպես են ծնողները բարկանում երեխաների վրա: Ինչո՞ւ չի կարելի վազվզել միջանցքում. ո՞վ է սահմանել այդ կանոնը: Թույլ տվեք, որ աուտիզմ ունեցող ձեր փոքրիկը վայելի միջանցքի երկարությունը վազքով հաղթահարելու հաճույքը, նրան ժպտալու առիթ տվեք: Գաղտնիք չէ, որ այս փոքրիկների համար կարևոր է միջավայրը, և ուրեմն, եթե նա վազվզում է միջանցքում, ուրեմն իրեն հարմարավետ է զգում այդ տարածքում:

2) Չմփչմփացնել լողավազանում կամ լոգարանում
Չկա մի այնպիսի ծնող, ով չբարկանա, երբ երեխան լողալիս շուրջբոլորը ջուր է տարածում: Բայց չէ՞ որ դա այնքա՜ն զվարճալի է: Բոլոր երեխաներին հատուկ է այդպես լողալ: Իսկ ինչո՞ւ են մեծահասակները բարկանում: Էլ ինչի՞ համար է լողավազանը, ինչի՞ համար են սրբիչները: Մի՛ պահ դադարեք հետևել «չի կարելի»-ների ցուցակին և ուշադրություն դարձրեք, թե որքան հաճելի է երեխային խաղալ ջրում, ջուր ցողել նաև ձեզ վրա: Միացե՛ք նրա զվարճանքին, ու այդ դեպքում արգելելու պատճառ չի լինի:

3) Նախաճաշին ճաշ ուտել… կամ նախաճաշի փոխարեն ադի-բուդի…
Երեխաները հաճախ ախորժակի կորուստ են ունենում, դրա հետևանքով հյուծվում են: Աուտիզմ ունեցող երեխաների ծնողներին հատկապես ծանոթ է այս իրավիճակը: Քաղցած չմնալու և գոնե որոշ վիտամիններ ստանալու համար թույլատրեք, որ երեխան ուտի այն, ինչ ինքն է ցանկանում, ոչ թե ինչ պետք է: Այո՛, այդպես ամեն օր հնարավոր չէ, բայց լինում են դեպքեր, երբ ադի-բուդին ոչնչից լավ է: Մի՛ ստիպեք ուտել այն, ինչ չի ցանկանում: Ի դեպ, գաղտնիք չէ, որ տհաճությամբ ընդունած սնունդն օրգանիզմն ինչպես հարկն է չի էլ յուրացնում:

4) Կեղտոտվել, բայց շարունակել խաղալ
Խաղահրապարակ գնալիս անհնար է չհանդիպել ծնողների, ովքեր անընդհատ դիտողություն են անում երեխաներին ու պահանջում հագուստը չկեղտոտել: Ինչո՞ւ: Էլ ինչի՞ համար են խաղահրապարակները: Դրանք դրսում են կառուցված ու անհնար է հողերի, ավազների մեջ մաքուր մնալ: Աուտիզմ ունեցող երեխաների համար կարևոր է միջավայրի հարմարավետությունը: Եթե երեխան այնտեղ իրեն լավ է զգում, մի՛ արգելեք վայելել տաք, արևոտ օրն ու մի՛ ճնշեք նրան դիտողություններով: Կեղտոտ հագուստը կարելի է լվանալ, իսկ երեխային հիասթափեցնելը կարող է անդառնալի լինել:

5) Ուտել հեռուստացույց դիտելիս
Այո՛, լավագույն տարբերակը չէ: Մասնագետներն ասում են, որ ուտելիս չպետք է որևէ այլ բանով զբաղվել: Իսկ ի՞նչ անել, եթե այլ կերպ երեխան հրաժարվում է ուտելուց: Աուտիզմ ունեցող երեխաները քմահաճ են նաև այս հարցում, դրա համար էլ ավելի լավ է դեմ գնալ կանոններին ու թողնել, որ ուտի այնպես, ինչպես ինքն է ցանկանում: Իրականում կարևորը նրա կուշտ լինելն է:

6) Մի քանի կում սուրճը վնասակար չէ
Սուրճն իհարկե օգտակար չէ երեխաներին, բայց մի քանի կումը դժվար թե վնասակար կլինի: Եթե ձեր երեխան սիրում է մեծահասակների այդքան սիրելի ըմպելիքը, ապա թույլ տվեք, որ մի փոքր խմի: Սա ևս առիթ է նրան կողմնակի սնունդ տալու: Համաձայնեք՝ դատարկ սուրճն այնքան էլ համեղ չէ…

7) Չուտել սեղանի շուրջը
Իհարկե, կատարյալ է, եթե աուտիզմ ունեցող ձեր փոքրիկն ուտում է սեղանի շուրջը: Իսկ եթե ո՞չ… Միթե կանոնների պատճառով նրան պետք է զրկել սնվելուց: Իհարկե ո՛չ: Այո՛, նրան կարելի է ուտել որտեղ ցանկանա: Եվ դարձյալ՝ կարևորը սնվելն է:

8) Ցատկոտել ջրափոսում
Իսկ ի՞նչ վատ կամ վտանգավոր բան կա դրանում: Ու կրկին՝ աուտիզմ չունեցող բոլոր երեխաների ծնողների կողմից արգելված երևույթ: Աուտիզմ ունեցողների ծնողները կհասկանան… Չէ՞ որ նրանք հաճախ հենց իրենք են երեխաներին ցատկոտել սովորեցնում: Իսկ ավելի զվարճալի տարբերակ, քան անձրևաջրով լցված փոսերն են, չկա:

9) Չափից շատ կամ չափից բարձր խոսել
Աուտիզմ ունեցող երեխաները սովորաբար քիչ, հազվադեպ են խոսում կամ էլ առհասարակ խոսելու դժվարություն են ունենում: Այնպես որ, եթե ձեր փոքրիկը որոշել է խոսել, հարկ չկա ընդհատել նրան կամ հորդորել ցածր խոսել: Նա պետք է ոգևորված լինի ու զգա, որ կարևորում եք խոսելու նրա կարողությունը:

10) Ցատկոտել անկողնու վրա
Աուտիզմ ունեցող երեխաները, ի տարբերություն մյուսների, որոշ բաներ բավականին ուշ են սկսում անել: Դրանցից մեկը կարող է հասարակ թվացող ցատկելը լինել: Եթե ձեր փոքրիկը սովորել է կամ փորձում է սովորել անել դա ու անկողինն է ընտրել, մի՛ շտապեք արգելել նրան: Սա ժամանակավոր է, բոլոր երեխաները սիրելի զբաղմունք ունեն, որ տարիքի հետ դադարում են գոյություն ունենալ: Մի՞թե արժի կոտրել երեխային՝ հանուն ծնողական կանոնների: Կարևոր է, որ երեխան քաջալերվի ամեն մի նոր ձեռքբերման ժամանակ: Ցատկել սովորելն աուտիզմ ունեցող երեխայի համար ձեռքբերում է:

Հ.Գ. Կարող է թվալ, թե առանձնացված կետերը կխոչընդոտեն դաստիարակել երեխային, բայց այդ մասին մտածելուց առաջ արժե մի պահ մտածել, թե իրականում ի՞նչ վնաս կարող է հասցնել լոգարանից դուրս թափված ջուրը: Սրանք հասարակ բաներ են, որ աուտիզմ ունեցող երեխաներին երջանկացնում են:
https://parents.disabilityinfo . am/ կայքից

Աուտիզմը հաճախ ախտորոշվում է միայն երեք տարեկանից, այնուամենայնիվ որոշ երեխաներ սկսում են զարգացման հապաղման նախանշաններ ցույց տալ նախքան մեկ տարեկան դառնալը: Թեև զարգացման հապաղմամբ ոչ բոլոր նորածիններն ու փոքր երեխաները կզարգանան աուտիզմի սպեկտրի խանգարումով (ASD), փորձագետները մատնանշում են այդ նշանների վաղ հայտնաբերումը ՝ որպես վաղ ախտորոշման և միջամտության օգուտ հանդիսանալու կարևորություն, ինչը, ենթադրվում է, որ բարելավում է զարգացման արդյունքները:

Ըստ Մերիլենդի Բալթիմոր քաղաքի Քենեդի Կրիգեր ինստիտուտի «Աուտիզմի և հարակից խանգարումների կենտրոնի» տնօրեն, դոկտոր Ռեբեկա Լանդայի, ծնողներին պետք է լիազորված լինի աուտիզմի սպեկտրի նախազգուշացման և հաղորդակցման այլ հապաղումների նշաններ փնտրել:

Բժիշկ Ռեբեկա Լանդան գրում է, որ «Մենք ուզում ենք ծնողներին խրախուսել դառնալու իրենց երեխայի զարգացման լավ դիտորդներ, որպեսզի նրանք տեսնեն երեխայի մեջ հաղորդակցման, սոցիալական և շարժողական հմտությունների զարգացման հապաղման ամենավաղ նշանները», – ասում է դոկտոր Լանդան, ով նաև նախազգուշացնում է, որ որոշ երեխաներ ովքեր ունեն աուտիզմ զարգանում են բնականոն կերպով, նշաններ չեն ցույց տալիս մինչև իրենց երկրորդ ծննդյան տարեդարձը:

Անցած տասնամյակի ընթացքում բժիշկ Լանդան մոնիտորինգ էր իրականացնում աուտիզմով երեխաների փոքր քույրերի ու եղբայրների վրա: Նրա հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ախտորոշումը հնարավոր է մինչև 14 ամիս ցածր տարիքի որոշ երեխաների մոտ և ըստ այդ արդյունքների նա ներկայացրել է վաղ միջամտության մոդելներ, որոնք ցույց են տվել, որ բարելավվել են աուտիզմի նշաններ ցույց տվող երեխաների արդյունքները:

Դոկտոր Լանդան խորհուրդ է տալիս, որ ծնողները, ովքեր խաղում են իրենց նորածնի հետ (6-12 ամիս), փնտրեն հետևյալ նշանները, որոնք կապված կլինեն աուտիզմի հետագա ախտորոշման կամ հաղրդակցման այլ խանգարումների հետ.

1. Հազվադեպ է արձագանքում երբ իրեն մարդ է մոտենում
2. Հազվադեպ է փորձում ընդօրինակել այլ հնչյուններ և շարժումներ, որոնք անում են ուրիշները, օրինակ `ժպտալը և ծիծաղելը
3. Չի պատասխանում իր անվան հետ արձագանքներիմ 6-ից 12 ամսվա ընթացքում
5. Չի արձագանքում հաղորդակցությանը 10 ամիս
6. Վատ տեսողական հաղորդակցություն
7. Միշտ չէ, որ գրավում է ձեր ուշադրությունը:
8. Կրկնակի սահմանափակվում է , ձեռքերը, ոտքերը կամ ցուցադրում է մարմնի անսովոր շարժումներ, ինչպիսիք են ձեռքերի պտտումը դաստակների վրա,
9. Չի ձգվում դեպի Ձեզ այն ​​ժամանակ, երբ փորձում եք նրան բարձրացնել
10. Շարժողական ոլորտի զարգացման հապաղումներ, ներառյալ գլորման, հրելն ու սողալը :

«Եթե ծնողները կասկածում են, որ ինչ-որ բան սխալ է իրենց երեխայի զարգացման մեջ, կամ որ իրենց երեխան կորցնում է հմտությունները, նրանք պետք է խոսեն իրենց մանկաբույժի կամ զարգացման այլ մասնագետի հետ», – ասում է բժիշկ Լանդան:

Աղբյուրը` https: // sunplussunny . blogspot. com/

Հունվարի 6-ին Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է Հիսուս Քրիստոսի Սուրբ Ծննդյան ու Աստվածահայտնության տոնը, որը Հիսուսի Սուրբ Ծննդյան և մկրտության հիշատակումն է:

Սուրբ Ծնունդն սկսում ենք տոնել հունվարի 5-ի երեկոյան և հունվարի 6-ին: Հունվարի 5-ի երեկոյան բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույցի Սբ. Պատարագ: Հետաքրքրիր է, որ ճրագալույցի Սբ. Պատարագ տարին ընդամենը 2 անգամ է մատուցվում` Սբ. Ծննդյան և Սբ. Հարության տոներին: Ճրագալույց նշանակում է ճրագ (մոմ) լուցանել, այսինքն` վառել:

Այդ օրը երեկոյան մարդիկ եկեղեցում վառված ճրագներն իրենց հետ տուն են տանում: Այն խորհրդանշում է աստվածային լույսը, եկեղեցու օրհնությունը: Ճրագալույցը խորհրդանշում է բեթղեհեմյան աստղի լույսը, որն առաջնորդեց մոգերին դեպի մանուկ Հիսուսը:

Աստծո լույսը թող ուղեկից լինի բոլորին…

Քրիստոս Ծնավ և Հայտնեցավ

Ձեզ և Մեզ մեծ Ավետիս

Խաղաղություն ու անդորր թող տիրի յուրաքանչյուրի օջախում և ողջ աշխարհում:
Թող անսպասելի հրաշքներով լի տարի լինի,
Թող ամեն մանրուքը սիրելու, ամեն պահը նորից ու նորից ապրելու ցանկության տարի լինի։
Ընտանեկան երջանկությունը, սերը, ուժեղ կամքով հաղթանակներ գրանցելը մեր ձեռքերում է, իսկ մեր կենտրոնը կօգնի բոլոր նրանց, ովքեր ունեն մեր օգնության կարիքը։
Մենք միասին դեռ ունենալու ենք փոքր ու մեծ հաղթանակներ, գտնելու ենք շատ հարցերի պատասխաններ ու լուծումներ։
Շնորհակալ ենք մեզ հետ համագործակցող բոլոր կառույցներին, անհատներին, ծնողներին, սաներին, ուսուցիչներին․․․
Մեր նոր հաջողություններն ու ձեռքբերումները դեռ առջևում են․․․
Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ ծնունդ։