Աուտիզմը նյարդային զարգացման խանգարում է, որն ի հայտ է գալիս կյանքի առաջին երեք տարիների ընթացքում։ «Աուտիզմ» անվանումը գալիս է հունարեն ”autos” բառից: Այսինքն՝ աուտիստ երեխան ինքնին, կարծես, արտաքին աշխարհից պարսպապատված է պատով:
Աշխարհում ոչ մի գիտնական չի կարող ասել, թե ինչու է մեկուկես տարեկան ուրախ երեխան հանկարծ մեկուսացվում և կարծես ապրում է ինչ-որ սեփական աշխարհում, որտեղ ընկերների փոխարեն փափուկ խաղալիքներ կան, մանկական չարաճճիությունների փոխարեն` զայրույթ ու քմահաճույքներն են: Աուտիզմը որպես անկախ խանգարում առաջին անգամ նկարագրել է Լ. Կանները 1942 թվականին, 1943 թվականին ավելի մեծ երեխաների մոտ նմանատիպ խանգարումներ նկարագրել է Գ. Ասպերգերը, իսկ 1947 թվականին՝ Ս. Ս. Մնուխինը։ Դեռևս 2000 թվականին ենթադրվում էր, որ աուտիզմի տարածվածությունը կազմում էր 5-ից 26-ը 10000 երեխայի հաշվով: 2005 թվականին 250-300 նորածնի հաշվով միջին հաշվով մեկ աուտիզմի դեպք է գրանցվել։ 2012 թվականին ԱՄՆ նահանգների CDC-ն արձանագրել է աուտիզմի միջինը 1 դեպք յուրաքանչյուր 88 երեխայից: Տասը տարում աուտիզմով երեխաների թիվն ավելացել է 10 անգամ։ Ենթադրվում է, որ աճի միտումը կշարունակվի նաև ապագայում։
Հիմնականում աուտիստները տղաներ են։ Աղջիկների մոտ աուտիզմը հազվադեպ է լինում՝ 5-7 դեպք 100 մարդուն։
Աուտիզմը զարգացման խանգարում է, որը պահպանվում է երեխայի ողջ կյանքի ընթացքում, սակայն ժամանակին ախտորոշման և վաղ ուղղիչ օգնության շնորհիվ կարելի է շատ բանի հասնել. երեխային հարմարեցնել հասարակության կյանքին, սովորեցնել նրան հաղթահարել սեփական վախերը, վերահսկել զգացմունքները:
Ծնողները և հասարակությունը պետք է ընդունեն երեխային այնպիսին, ինչպիսին նա իրականում կա: Գործել երեխայի շահերից ելնելով` նրա շուրջ ստեղծելով սիրո և բարի կամքի մթնոլորտ, կազմակերպելով նրա աշխարհը, մինչև նա սովորի դա անել ինքնուրույն: Հիմնական խնդիրը աուտիզմով երեխաների անկախության զարգացումն է։
Եթե ախտորոշումը կատարվել է մինչև 1,5 տարեկանը, և ժամանակին ձեռնարկվել են համալիր ուղղիչ միջոցառումներ, ապա 7 տարեկանում, ամենայն հավանականությամբ, ոչ ոք չի էլ մտածի, որ տղայի կամ աղջկա մոտ ժամանակին աուտիզմ է ախտորոշվել։ Սովորական դպրոցում սովորելը, դասը մեծ անհանգստություն չի պատճառի ո՛չ ընտանիքին, ո՛չ երեխային։ Միջին մասնագիտական կամ բարձրագույն կրթությունը նման մարդկանց համար խնդիր չէ։ Եթե ախտորոշումը կատարվել է 5 տարեկանից ուշ, ապա մեծ հավանականությամբ կարելի է պնդել, որ երեխան կսովորի անհատական՝ ըստ դպրոցական ծրագրի։ Քանի որ ուղղիչ աշխատանքն այս ժամանակահատվածում արդեն բարդանում է երեխայի գոյություն ունեցող կենսափորձը հաղթահարելու անհրաժեշտությամբ, ամրագրված ոչ ադեկվատ վարքագծի օրինաչափություններով և կարծրատիպերով: Իսկ հետագա ուսումնառությունն ու մասնագիտական գործունեությունն ամբողջությամբ կախված կլինեն միջավայրից՝ հատուկ ստեղծված պայմաններից, որոնցում կհայտնվի դեռահասը։
Աուտիստների մեծ մասը տաղանդավոր և շնորհալի մարդիկ են: Ժողովրդի մոտ այս հիվանդությունը հաճախ անվանում են «Հանճարների հիվանդություն», չնայած յուրաքանչյուր առանձին աուտիստ մարդ կարող է ունենալ ինտելեկտի մակարդակ՝ նվազագույնից մինչև ամենաբարձր: Դրա ապացույցը աշխարհահռչակ Բիլ Գեյթսն է:
Շատ նշանավոր անձիք ունեին աուտիզմի տարբեր ձևեր: Նրանց թվում են՝ Ալբերտ Էյնշտեյնը, Իսահակ Նյուտոնը, Ջորջ Օրուելը, Հ.Ջ. Ուելսը, Մոցարտը, Կանտը, Սոկրատեսը, Դարվինը, Լյուիս Քերոլը, Լեոնարդո դա Վինչին, Վինսենթ վան Գոգը, Միքելանջելոն, Պիկասոն, Յեյթսը և այլ հայտնի մարդիկ։
Օգնության ձեռք մեկնիր «առանձնահատուկ երեխաներին», որպեսզի զարգացման տարբեր առանձնահատկություններ ունեցող երեխաների համար հնարավորությունները դառնան անսահման։
Կատարի’ր նվիրատվություն հենց մեր կայքի միջոցով ` Աուտիստների մեծ մասը տաղանդավոր և շնորհալի մարդիկ են: Ժողովրդի մոտ այս հիվանդությունը հաճախ անվանում են «Հանճարների հիվանդություն», չնայած յուրաքանչյուր առանձին աուտիստ մարդ կարող է ունենալ ինտելեկտի մակարդակ՝ նվազագույնից մինչև ամենաբարձր: Դրա ապացույցը աշխարհահռչակ Բիլ Գեյթսն է:
Շատ նշանավոր անձիք ունեին աուտիզմի տարբեր ձևեր: Նրանց թվում են՝ Ալբերտ Էյնշտեյնը, Իսահակ Նյուտոնը, Ջորջ Օրուելը, Հ.Ջ. Ուելսը, Մոցարտը, Կանտը, Սոկրատեսը, Դարվինը, Լյուիս Քերոլը, Լեոնարդո դա Վինչին, Վինսենթ վան Գոգը, Միքելանջելոն, Պիկասոն, Յեյթսը և այլ հայտնի մարդիկ։
Եվ դա հնարավոր է. աուտիստների մեջ կան ծրագրավորողներ, դիզայներներ, երաժիշտներ, առհասարակ, կյանքում տեղ գտած հաջողակ մարդիկ։
Օգնի’ր զարգացման առանձնահատկություններ ունեցող երեխաններին ավելի շատ օգտվել կյանքի ընձեռած հնարավորություններից` կատարիր նվիրատվություն հենց մեր կայքում` https://anf.am/donations/donate-form/